Click on a word to bring up parses, dictionary entries, and frequency statistics
9. Hoc quam verum sit, admonere te exemplo
domestico volo. Divus Augustus fuit mitis princeps,
si quis illum a principatu suo aestimare incipiat ; in
communi quidem rei publicae gladium movit. Cum
hoc aetatis esset, quod tu nunc es, duodevicensimum
egressus annum, iam pugiones in sinum amicorum
absconderat, iam insidiis M. Antonii consulis latus
petierat, iam fuerat collega proscriptionis.
[2]
Sed
cum annum quadragensimum transisset et in Gallia
moraretur, delatum est ad eum indicium L. Cinnam,
stolidi ingenii virum, insidias ei struere ; dictum
[p. 382]
est, et ubi et quando et quemadmodum adgredi
vellet; unus ex consciis deferebat.
[3]
Constituit se ab eo vindicare et consilium amicorum advocari
iussit. Nox illi inquieta erat, cum cogitaret adulescentem nobilem, hoc detracto integrum. Cn. Pompei
nepotem, damnandum ; iam unum hominem occidere
non poterat, cui M. Antonius proscriptionis edictum
inter cenam dictarat.
[4]
Gemens subinde voces varias
emittebat et inter se contrarias : " Quid ergo ?
Ego percussorem meum securum ambulare patiar
me sollicito ? Ergo non dabit poenas, qui tot
civilibus bellis frustra petitum caput, tot navalibus,
tot pedestribus proeliis incolume, postquam terra
marique pax parata est, non occidere constituat,
sed immolare ? " (nam sacrificantem placuerat adoriri).
[5]
Rursus silentio interposito maiore multo voce sibi
quam Cinnae irascebatur : " Quid vivis, si perire
te tam multorum interest ? Quis finis erit suppliciorum ? Quis sanguinis ? Ego sum nobilibus adulescentulis expositum caput, in quod mucrones
acuant ; non est tanti vita, si, ut ego non peream,
tam multa perdenda sunt.
[6]
" Interpellavit tandem
illum Livia uxor et : " Admittis," inquit, " muliebre
consilium ? Fac, quod medici solent, qui, ubi usitata
remedia non procedunt, temptant contraria. Severitate nihil adhuc proiecisti; Salvidienum Lepidus
secutus est. Lepidum Murena, Murenam Caepio,
Caepionem Egnatius, ut alios taceam, quos tantum
[p. 384]
ausos pudet. Nunc tempta, quomodo tibi cedat
clementia; ignosce L. Cinnae. Deprensus est;
iam nocere tibi non potest, prodesse famae tuae
potest.
[7]
" Gavisus, sibi quod advocatum invenerat,
uxori quidem gratias egit, renuntiari autem extemplo
amicis, quos in consilium rogaverat, imperavit et
Cinnam unum ad se accersit dimissisque omnibus
e cubiculo, cum alteram Cinnae poni cathedram
iussisset : " Hoc," inquit, " primum a te peto, ne
me loquentem interpelles, ne medio sermone meo
proclames ; dabitur tibi loquendi liberum tempus.
[8]
Ego te, Cinna, cum in hostium castris invenissem,
non factum tantum mihi inimicum sed natum,
servavi, patrimonium tibi omne concessi. Hodie
tam felix et tam dives es, ut victo victores invideant.
Sacerdotium tibi petenti praeteritis compluribus,
quorum parentes mecum militaverant, dedi ; cum
sic de te meruerim, occidere me constituisti.
[9]
" Cum
ad hanc vocem exclamasset procul hanc ab se abesse
dementiam : " Non praestas," inquit, " fidem,
Cinna ; convenerat, ne interloquereris. Occidere,
inquam, me paras " ; adiecit locum, socios, diem,
ordinem insidiarum, cui commissum esset ferrum.
[10]
Et cum defixum videret nec ex conventione iam,
sed ex conscientia tacentem : " Quo," inquit, " hoc
animo facis ? Ut ipse sis princeps ? Male mehercules cum populo Romano agitur, si tibi ad im-
[p. 386]
perandum nihil praeter me obstat. Domum tueri tuam
non potes, nuper libertini hominis gratia in privato
iudicio superatus es ; adeo nihil facilius potes quam
contra Caesarem advocare. Cedo, si spes tuas solus
impedio, Paulusne te et Fabius Maximus et Cossi
et Servilii ferent tantumque agmen nobilium non
inania nomina praeferentium, sed eorum, qui imagini-
bus suis decori sint ? "
[11]
Ne totam eius orationem repetendo magnam
partem voluminis occupem (diutius enim quam
duabus horis locutum esse constat, eum hanc poenam,
qua sola erat contentus futurus, extenderet) :
" Vitam," inquit, " tibi, Cinna, iterum do, prius
hosti, nunc insidiatori ac parricidae. Ex hodierno
die inter nos amicitia incipiat ; contendamus, utrum
ego meliore fide tibi vitam dederim an tu debeas."
1 Post hoc detulit ultro consulatum questus, quod non
auderet petere. Amicissimum fidelissimumque habuit, heres solus illi fuit. Nullis amplius insidiis
ab ullo petitus est.
1 12
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 United States License.
An XML version of this text is available for download, with the additional restriction that you offer Perseus any modifications you make. Perseus provides credit for all accepted changes, storing new additions in a versioning system.